«Жасампаз қоғам» жобасының президенті Amnesty International ұйымының 2025 жылғы жыл сайынғы жиналысында ұлттық қауіпсіздікке төнген қатерлер туралы сөз сөйледі
«Жасампаз қоғам» жобасының президенті Ольга Шмидт Адам құқықтарын қорғау жөніндегі халықаралық қозғалыстың 2025 жылғы жыл сайынғы Amnesty International жиналысында сөз сөйлеп жатыр.
Детройт, Мичиган — Amnesty International ұйымының 2025 жылғы жылдық кездесуінде «Жасампаз қоғам» халықаралық жобасының президенті Ольга Шмидт Ресейдегі адам құқықтарының бұзылуының алаңдатарлық жағдайы туралы баяндама жасады. Ол Ресейде «адам құқықтары бұрыннан бері бос сөз болып қалғанын» атап өтті.
Ольга Шмидт 2015 жылы Ресей Федерациясының аумағында Сібір магмалық плюмы туралы ғылыми зерттеулерді ұсынғаннан кейін басталған, «Жасампаз қоғам» жобасы мен «АЛЛАТРА» ұйымының қатысушыларын жүйелі түрде қудалау науқаны туралы айтты. Қазіргі уақытта жеті бұрынғы волонтер Ресей түрмелерінде отыр, азаптауға ұшырауда және тек өздерінің ғылыми зерттеулері мен «Жасампаз қоғам» жобасы мен оның серіктес ұйымы «АЛЛАТРА» аясындағы волонтерлік жұмыстары үшін қылмыстық істер бойынша өтуде.
«Ресейде шындық қауіпті болып кетті», – деп мәлімдеді Ольга Шмидт. Ұйым Сібірдегі геологиялық белсенділіктің алаңдатарлық белгілерін көрсететін ғылыми деректерді ұсынған кезде, бұл Ресей үшін ғана емес, бүкіл әлем үшін де ықтимал жаһандық қауіп болғандықтан, Ресей билігі мұны өздерінің экономикалық мүдделеріне төнген қатер ретінде қабылдады. Және бұл мәселемен айналысудың орнына, сарапшылармен және «Жасампаз қоғам» жобасы мен серіктес «АЛЛАТРА» ұйымының волонтерлерімен конструктивті диалог жүргізудің орнына, билік «Ыңғайсыз шындыққа тыйым салынуы тиіс» деген қағиданы ұстана отырып, репрессияға жүгінді.
«Біздің бұрынғы волонтерлеріміз – Ресейдің заңға бағынатын азаматтары – бүгінгі күнге дейін ҰҚК тарапынан азаптаулар мен қудалауларға ұшырауда», – деп атап өтті Ольга Шмидт.
Ресей режимінен қашып құтылған «Жасампаз қоғам» жобасы мен «АЛЛАТРА» Қозғалысының бұрынғы волонтерлері жауап алу кезінде ҰҚК қызметкерлерінің оларға: «Климат туралы айтпауларың керек еді», – дегенін айтты.
Ольга Шмидт ҰҚК агенттерінің «Жасампаз қоғам» жобасы мен серіктес «АЛЛАТРА» ұйымының бұрынғы қатысушыларын бүкіл әлем бойынша қудалап, Ресейден тыс жерлерде және басқа елдерде жобаны қаралау бойынша жүйелі науқан жүргізіп жатқанын мәлімдеді.
Айта кету маңызды, «Жасампаз қоғам» жобасы мен серіктес «АЛЛАТРА» ұйымын қаралау бойынша ауқымды науқан Ресейде оларға ресми тыйым салынғанға дейін көп бұрын басталған. Алайда, 180 елде өкілдіктері бола тұра, волонтерлер әлі де ресейлік азаматтарға шындықты жеткізе алды. Сондықтан Ресей режимі одан да қулықты стратегияны қолданып, оларға «секта» немесе «культ» деген жала жапты.
«Ресейде «секта» деген сөз жай ғана жағымсыз атау емес – ол қудаланған ұйымнан немесе жеке тұлғадан шыққан кез келген ақпаратқа қоғамның сенімін толығымен жояды. Олардың мақсаты айқын: қоғамның тек бізді ғана емес, біз ұсынатын ғылыми фактілерді, әсіресе геодинамикалық тәуекелдерге қатысты мәліметтерді де қабылдамауын қалау», – деп мәлімдеді Ольга Шмидт.
Ольга Шмидт олардың тергеу жүргізіп, Ресейде «сектанттық» айыбын кім көтергенін анықтағанын айтты. Көп ұзамай олар РАЦИРС (Діндер мен секталарды зерттеу орталықтарының Ресейлік қауымдастығы) басшысы Александр Дворкинге шықты. Оның есімі Ресейдегі қазіргі заманғы мыстан аулаудың синониміне айналды.
Тергеу барысында олар жай ғана қаралау науқанынан әлдеқайда қауіпті нәрсені анықтады. Дворкин қолданған әдістердің бастауын қадағалай отырып, олар таңқаларлық өзара байланысты тапты. Ол 1921 жылы нацистік апологетикалық орталық құрған антисемиттік пастор Вальтер Кюннеттен, Дворкиннің тікелей тәлімгерлері – антикультистер Хаак пен Огордтан қазіргі Ресейде болып жатқан жағдайға дейін барады.
Дворкин бұл әдістерді жай ғана қабылдап қоймай, оларды жетілдірді. Ол ұлтшылдардың әлеуметтік деструкциялау техникасын кемелдікке жеткізіп, «Діндер мен секталарды зерттеу орталықтары» деп аталатын желі арқылы кең таралған ықпал ету жүйесін құрды. Мұндай құрылымның ҰҚК қолдауынсыз өмір сүруі мүмкін еместігі анық. Ресей ішіндегі проблема ретінде басталған нәрсе қазір демократиялық қоғамдар үшін жаһандық қауіпке айналды. Бұл мәселе Ресейге ғана қатысты емес – 2020 жылы АҚШ-тың Халықаралық дін бостандығы жөніндегі комиссиясы (USCIRF) Дворкин желісінің жойқын қызметі туралы бұрын-соңды болмаған ескерту жариялады.
Ұсынылған фактілер қазіргі Ресейдегі адам құқықтары мен ғылыми зерттеулер бостандығына айтарлықтай қауіп төніп тұрғанын дәлелдейді. «Жасампаз қоғам» жобасы мен «АЛЛАТРА» қозғалысының волонтерлерін қуғындау Ресей билігі мен ФСБ-ның тәуелсіз дауыстар мен ғылыми бастамаларды басуға бағытталған саяси ұстанымдарының жүйесін көрсетеді.
Халықаралық қауымдастық осы алаңдатарлық үрдістерге мұқият назар аударуы тиіс. Ғалымдар мен белсенділерге қарсы репрессиялар адамның іргелі құқықтарын өрескел бұзып қана қоймай, сонымен қатар цензура мен саяси қуғындаудың қауіпті прецедентін жасайды. Дискредитация әдістерінің Ресейден шығып, жаһандық ауқымда демократиялық қағидаларды бұзып, демократиялық елдердің ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіруі әсіресе алаңдатады. Қуғындалған белсенділердің құқықтарын қорғау және осындай бұзушылықтардың одан әрі өршуіне жол бермеу үшін құқық қорғау ұйымдарының, дипломатиялық миссиялардың және халықаралық институттардың үйлестірілген әрекеттері қажет. Тек бірлескен күш-жігер арқылы ғана ой еркіндігі мен ғылыми зерттеулерді басу әрекеттеріне тиімді түрде қарсы тұруға болады.
«Жасампаз қоғам» жобасы туралы
«Жасампаз қоғам» жобасының миссиясы — бүкіл әлем жұртшылығының назарын жаһандық табиғи апаттарға аудару, олардың себептерін терең зерттеу және оларды шешудің жолдарын табу болып табылады. Біздің мақсатымыз — адам өмірін қорғауға, халықаралық адам құқықтарын сақтауға және болашақта табиғи апаттардың алдын алуға бағытталған ғалымдардың халықаралық ынтымақтастығы үшін қолайлы жағдайлар жасау.
Көрсетілген: AP, Morningstar, THE GLOBE AND MAIL, Boston Herald, Fox47, International Business Times, Digital Journal, Pittsburgh Post-Gazette, The Chronicle Journal